Het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker draagt bij aan een vroege detectie van deze ziekte. Dit leidt in veel gevallen tot tijdige behandeling waardoor het geschatte aantal slachtoffers van baarmoederhalskanker ongeveer gehalveerd is. Echter, het bevolkingsonderzoek heeft als keerzijde dat veel vrouwen doorgestuurd worden naar de gynaecoloog voor behandeling terwijl er eigenlijk niets aan de hand is. Deze vrouwen maken zich voor niets grote zorgen dat ze kanker hebben en worden misschien wel onnodig behandeld. Het aantal doorverwezen vrouwen is groter geworden met de invoering van het bevolkingsonderzoek nieuwe stijl. Dit onderzoek test in uitstrijkjes van de baarmoederhals of er HPV-virussen aanwezig zijn. Het is bekend dat deze virussen baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken. Alleen een aanwezigheid van HPV-virussen is echter niet voldoende: slechts in een klein percentage van HPV-besmetting ontstaat er daadwerkelijk kanker. Wij zullen gaan onderzoeken of we met een nieuwe test het aantal onterecht doorverwezen vrouwen naar beneden kunnen brengen. In het kort maakt deze test onderscheid tussen HPV-aanwezigheid (ongevaarlijk) en  HPV-activiteit (misschien gevaarlijk). We zullen ons onderzoek uitvoeren op een aantal uitstrijkjes die al positief zijn bevonden in het bevolkingsonderzoek, en waarin vervolgonderzoek heeft aangetoond dat er geen afwijkingen in de baarmoederhals zijn gevonden. Ons onderzoek zal de vraag beantwoorden of deze test kan voorspellen of er vervolgbehandeling nodig is of niet.

Status 23 januari 2019:

Achtergrond:

Het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker in Nederland richt zich op detectie van HPV in uitstrijkjes, gevolgd door cytologie in geval van een positieve uitslag. De cijfers uit 2017 laten zien dat 9% van alle deelnemende vrouwen HPV positief getest worden (in Nederland ongeveer 60.000 vrouwen). Verreweg het grootste gedeelte van deze groep vrouwen (ongeveer 75%) heeft geen cytologische afwijkingen. Van de vrouwen die wel cytologische afwijkingen hebben en naar de gynaecoloog worden verwezen hoeft
eveneens slechts een klein gedeelte ook daadwerkelijk behandeld te worden. Er is dus sprake van een grote hoeveelheid overdiagnoses die leiden tot onnodige zorgen. In dit project willen de onderzoekers voor dit probleem een oplossing zoeken.

Het project is in december 2018 daadwerkelijk van start gegaan. De subsidie van Ruby and Rose is gebruikt om een deel van het salaris van een analist met expertise in next generation sequencing (mevrouw Duaa ElMelik) te bekostigen.

Wat is er tot nu toe gebeurd:

1)       Het vooronderzoek heeft zich gericht op detectie van HPV16 RNA in een 29-tal baarmoederhalsweefsels. Er zijn echter veel meer hoog risico HPVs. Daarom is de studie uitgebreid naar HPV18, 33, 45 en 52. Deze assay is succesvol geweest en de onderzoekers hebben naast HPV16 in een aantal samples HPV18, 33 en 45 RNA aan kunnen tonen. De resultaten worden nu verder geanalyseerd.

2)       Eén van de belangrijke vragen is of deze test ook werkt op uitstrijkjes die in fixatief bewaard worden en op zelfafnames. De
onderzoekers hebben een test gedaan op uitstrijkjes die langer dan een jaar bewaard zijn geweest in het gebruikelijke preservcyt fixatief en hebben laten zien dat er nog steeds betrouwbare en intrepreteerbare data kunnen worden gegenereerd. Er is ook aangetoond dat de test wel optimaal  werkt wanneer de uitstrijkjes binnen 10 dagen na fixatie worden geanalyseerd. Zeer
hoopgevend is dat de test ook uitstekend werkt op zelfafname materiaal, zelfs nadat monsters 1 week droog zijn bewaard bij kamertemperatuur.

Dit zijn zeer belangrijke en hoopvolle resultaten die toelaten dat de onderzoekers vanaf nu grote series uitstrijkjes kunnen gaan analyseren.

Dr. William Leenders, Afdeling Biochemie, en Dr. Willem Melchers, Afdeling Medische Microbiologie, Radboud Instituut voor moleculaire levenswetenschappen

Eindrapportage