Diagnostic smear of the Cervix

DISCOVER-studie: Diagnostic Smear of the Cervix in Ovarian and Endometrial cancer. Door: Louis van der Putten

Meer dan 3000 Nederlandse vrouwen krijgen ieder jaar te horen dat ze eierstokkanker of baarmoederkanker hebben. Samen veroorzaken deze twee vormen van gynaecologische kanker ongeveer 1500 sterfgevallen per jaar. De afgelopen decennia is het aantal vrouwen dat overlijdt aan deze twee ziektes gelijk gebleven. Mogelijk kan dit aantal verlaagd worden door de ziektes in een eerder stadium op te sporen, want dan zijn er veel meer behandelmogelijkheden. Een voorbeeld hiervan is het succesvolle Nederlandse bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker met uitstrijkjes. Baarmoederhalskanker wordt nu vaak in een eerder stadium gevonden en is dan gemakkelijker te behandelen, met als resultaat dat minder vrouwen overlijden.

Door dit bevolkingsonderzoek zijn we erachter gekomen dat de patholoog, die de uitstrijkjes bekijkt, soms cellen van eierstok- of baarmoederkanker ziet. Kennelijk laten deze cellen dus soms los en komen ze in de baarmoedermond en dus ook het uistrijkje terecht. Helaas zijn dit echter heel weinig cellen en worden ze daarom vaak niet door de patholoog gezien. Studies naar een eierstok- en baarmoederkanker bevolkingsonderzoek met uitstrijkjes hebben dan ook weinig opgeleverd.

Misschien moeten we anders naar de uitstrijkjes kijken. Nu zijn we onder de microscoop op zoek naar een speld in een hooiberg, maar in theorie zou het veel gemakkelijker moeten zijn om deze kankercellen met andere technieken op te sporen. We weten namelijk dat het DNA van kankercellen beschadigd is, en we hebben zeer gevoelige technieken om DNA-schade op te sporen.

Voor de DISCOVER-studie maken we uitstrijkjes bij vrouwen met eierstokkanker, vrouwen met baarmoederkanker, en vrouwen zonder kanker. Deze uitstrijkjes worden niet meer onder de microscoop bekeken, maar we kijken alleen nog maar naar het DNA. De verwachting is dat we in de uitstrijkjes van gezonde vrouwen alleen maar gezond DNA zullen vinden, terwijl we in de uitstrijkjes van vrouwen met kanker beschadigd DNA gaan vinden.

Als dit inderdaad het geval blijkt te zijn zou dit in de toekomst kunnen betekenen dat we uitstrijkjes ook kunnen gaan gebruiken om te screenen op eierstok- en baarmoederkanker, waardoor we deze ziekten in een eerder en makkelijker te behandelen stadium ontdekken. Een bijkomend voordeel is dat het soort DNA schade al veel zegt over de kankercellen en hoe agressief ze zijn. Dit is zeer waardevolle informatie in het bepalen van de optimale behandeling.